KẺ HỞ CỦA CÂU CHUYỆN TRẦM CẢM

- Chị Hằng đọc cuốn này chưa chị? Một người em gửi tin nhắn cho mình cùng quyển Sang chấn tâm lý.

Đọc sách từ chính câu hỏi của riêng mình

Em nói tính mua tặng một người bạn đang có dấu hiệu trầm cảm, bác sĩ chẩn đoán bị ''rối loạn âu lo''. Mình nói chỉ thấy qua chứ chưa đọc. Nhưng mình đã đọc "Mất kết nối" và sẽ trò chuyện về chủ đề này cùng anh Vui Lên trên The Book Story.

Mình đọc "Mất kết nối" không chỉ vì sự giới thiệu hay vì cuộc trò chuyện sắp tới, mà sâu hơn vì bắt nguồn từ câu hỏi trong quá khứ cho đến tận bây giờ là khi một người thân của mình ra đi, có phải anh ấy bị trầm cảm không và nếu có thì tại sao?

Mình đã tìm hiểu về trầm cảm qua sách, qua những câu chuyện của vài người bạn cả mấy năm nay. Và trước khi đến với "Mất kết nối" mình đã có 1 nữa đáp án từ quyển "Tại sao chúng ta ngủ", rồi với quyển sách này câu trả lời cho mình, trọn vẹn hơn.

Câu chuyện bắt nguồn từ những ẩn số

Khi anh Vui Lên gửi cho mình một vài quyển sách để chọn, mình chợt dừng lại ở Lost Connection vì thấy sự kết nối với quyển sách ngay ở câu "Khám phá những nguyên nhân thực của trầm cảm..." Tìm hiểu thêm thông tin thì mình biết đây chính là câu chuyện từ những ẩn số về trầm cảm xảy ra với chính tác giả.

Ngay từ nhỏ, nhà báo Johann Hari đã mắc chứng trầm cảm. Mười mấy năm, ông dùng thuốc, và vẫn không hề hết. Ông có ba ẩn số:

- Tại sao tôi vẫn bị trầm cảm khi đang dùng thuốc chống trầm cảm?

- Tại sao ngày càng có nhiều người mắc chứng trầm cảm?

- Có khi nào nguyên nhân gây ra trầm cảm và lo âu là một thứ gì đó rất khác chứ không phải việc mất cân bằng hormone trong não?

Từ đó, ông đi tìm câu trả lời cho vấn đề của chính mình - mất kết nối - là câu chuyện chân thực về hành trình đó. Ông đã gặp và trò chuyện với những nhà khoa học về tâm lý cũng như nhiều bệnh nhân về trầm cảm để hiểu hơn kẻ hở của câu chuyện này là ở đâu. Nếu trầm cảm là sự trục trặc của não bộ, vậy tạo sao thuốc không thể chữa hết?

Trong suốt hành trình đó Johann Hari đã đúc kết lại 9 nguyên nhân dẫn đến trầm cảm.

- Mất kết nối với công việc

- Mất kết nối với người khác

- Mất kết nối với những giá trị ý nghĩa

- Mất kết nối do những sang chấn tuổi thơ

- Mất kết nối với vị trí xã hội và sự tôn trọng

- Mất kết nối với thế giới tự nhiên

- Mất kết nối với một tương lai chắc chắn hoặc đầy hứa hẹn

- Vai trò thực sự của những thay đổi trong não bộ và gene

Sự mất kết nối đầu tiên và thứ hai mình đã chia sẻ chi tiết ở những bài viết trước. Hôm qua, mình nghe lại cuộc trò chuyện của bác Giang, có một phần mình lưu tâm "Một trong những điều khủng khiếp nhất là khiến người ta muốn tự sát nhất là khi người ta thấy xã hội ko cho phép mình trở thành thành viên của cộng đồng, bị gạt ra ngoài, ăn bám… khiến họ tìm đến cái chết. Cái giết họ ko phải là căn bệnh mà là cách ứng xử của xã hội". Vậy nghĩ sâu hơn 1 chút, phải chăng chính sự mất kết nối sẽ là chiều ngược lại dẫn đến suy nghĩ thấy xã hội không cho mình là thành viên của cộng đồng?

Một người bạn vượt qua trầm cảm của mình chia sẻ rằng, điều kinh khủng nhất khi trầm cảm là từ chối giá trị của bản thân, luôn tự trách cứ mình. Và quan trọng nhất là ít ai biết mình trầm cảm, từ đó mới đi tìm nguyên nhân. Vậy nên trong cuộc trò chuyện sắp tới cùng anh Vui Lên, sẽ đi từ sự nhận diện trầm cảm, những hiểu lầm thường gán cho trầm cảm mới đi đến những nguyên nhân mà quyển sách giới thiệu.

Có thể trở về nhà không?

Mình hỏi bạn mình rằng: Khi trầm cảm, thật sự cần gì? Bạn ấy bảo: cần sự công nhận, lắng nghe, chia sẻ… Và mình nghĩ, có thể cần nhiều hơn thế.

Đọc “Khi mây đen kéo tới” của PGS.TS Nguyễn Phương Hà - người mẹ đã cùng con chiến đấu suốt hàng năm trời mình nhận ra rằng “Đó chính là tình yêu thương vô bờ bến của ông bố, bà mẹ, là nỗi đau dai dẳng từ ngày này qua ngày khác, nỗi đau mà họ không thể xen vào, không thể cắt bỏ... họ chỉ có thể vỗ về, chỉ có thể đối xử thật nhẹ nhàng để chữa trị từ trong gốc rễ.”

Trong quyển sách, tác giả đưa ra 7 giải pháp chống trầm cảm từ việc tái kết nối. Và mình thật sự tò mò, liệu còn cách nào để chống trầm cảm và giúp những ai đang rơi vào vực sâu tâm lý này trở về nhà không? Mình hy vọng anh Vũ có thể mang đến thêm những giải pháp khác bằng sự quan sát, tìm hiểu sâu sắc của anh đối với cảm xúc, đặc biệt là của người trẻ.

Mình tin, trở về nhà, khi rơi vào trầm cảm, khó nhưng có thể. Dù người thân của mình đã mãi mãi không thể trở về thì mình tin thông qua những quyển sách như Mất kết nối, chúng ta có thêm kiến thức để đồng hành với chính mình với những người chúng ta yêu thương hoặc bất cứ ai.

Kẻ hở của câu chuyện về trầm cảm là các bác sĩ đều cho rằng đó là sự trục trặc của não bộ và cho hàng tá viên thuốc. Nhưng thật ra, điều đó đâu phải là tất cả, có ai rơi vào vực sâu tâm lý mà đi lên bằng việc xếp chồng những viên thuốc bao giờ đâu. Đó là hành trình dài, với muôn vàn sự cố gắng từ bên trong đến bên ngoài. Như bạn mình nói: là một sự tái khẳng định giá trị bản thân bằng việc ghi chép, luyện tập thể thao và những yêu thương không mua được bằng tiền.

Cô em phía trên nói rằng hy vọng có thể đón nghe trên TBS về trầm cảm chốn thành thị, còn mình thì nghĩ nó có thể xuất hiện ở bất cứ đâu và bất cứ ai, quan trọng là chúng ta có nhận diện được và biết nguyên nhân không. Vì thế mình sẽ thực hiện về chủ đề “Sao mình rơi vào hố sâu tâm lý?” để lý giải về kẻ hở của câu chuyện trầm cảm. 

Tống Thuý Hằng